Ćwiczenia ortoptyczne w leczeniu zeza cz. II

Zgodnie z obietnicą dziś druga część prezentacji na temat ćwiczeń ortoptycznych.

„Pamiętajmy, że ćwiczenia ortoptyczne można prowadzić u pacjentów, u których ostrość wzroku jest w obu oczach prawidłowa i jednakowa lub prawie jednakowa. Ćwiczenia takie powinny być przeprowadzane regularnie, najczęściej w seriach po 5­10 ćwiczeń. Niezmiernie ważnym czynnikiem jest współpraca pacjenta przy ćwiczeniach, aby były wykonywane prawidłowo i dokładnie.

ĆWICZENIA ORTOPTYCZNE MOŻNA PODZIELIĆ NA:

1. te w celu usunięcia tłumienia,
2. do kontrolowania ustawienia oczu,
3. powiększenie zakresu fuzji,
4. poprawa fuzyjnej konwergencji.

Odchodzi się od klasycznej formy ortoptyki – czyli ćwiczeń wyłącznie na aparatach. Obecnie ćwiczenia wykorzystują zjawiska fizjologiczne, zwłaszcza dwojenie, dlatego należy je bardzo ostrożnie stosować u pacjentów powyżej 13 r.ż. oraz z mikrostrabizmem, aby nie wywołać uporczywego dwojenia.

Ćwiczenia ortoptyczne przy zezie rozbieżnym

Wykonywane ćwiczenia ortoptyczne w zezie rozbieżnym koncentrują się na poprawie konwergencji i kontrolowaniu przez pacjenta ustawienia oczu. Poprawa zakresu fuzji pozwala na uzyskanie trwalszych efektów. Do tego rodzaju ćwiczeń wykorzystuje się pryzmaty oraz ćwiczenia konwergencji (konwergencji względnej bez napinania akomodacji i dowolnej). Uzupełnieniem tych ćwiczeń w domu powinno być ćwiczenie zbieżności, które jednak powinno być nadzorowane przez osobę dorosłą.

Ćwiczenia ortoptyczne przy zezie akomodacyjnym

Warto podkreślić, że ćwiczenia w zezie akomodacyjnym polegają przede wszystkim na zwiększeniu zakresu fuzji oraz oddzieleniu konwergencji od akomodacji. Stosuje się więc ćwiczenia dwojenia i fuzji. W tym typie zeza należy bardzo ostrożnie dobierać ćwiczenia, aby nie zwiększyć ustawienia zbieżnego do bliży. Nie należy przeprowadzać ćwiczeń do bliży u pacjentów z wysokim AC/A, gdyż powoduje to zwiększenie kąta zeza. Bezpieczną metoda jest ćwiczenie zakresu fuzji do dali, co wpływa na poprawę ustawienia oczu i pomaga pacjentom kontrolować ustawienie oczu w ortopozycji. Bardzo ważne jest przepisanie prawidłowej korekcji okularowej, często stosuje się szkła dwuogniskowe.

Rehabilitacja po operacji zeza

Przeprowadzane po operacjach ćwiczenia zezów koncentrują się na zwiększeniu zakresu fuzji oraz ćwiczeniach ruchomości mięśni. Dowiedziono, że w utrzymaniu stabilnego ustawienia gałek ocznych po operacji bardzo ważną rolę odgrywa istnienie fuzji, chociażby obwodowej. Ćwiczenia mięśniowe mają na celu zapobieżenie powstawania zrostów, które mogą zmienić efekt operacji. Ważnym elementem jest przeprowadzanie ćwiczeń względnie szybko po zabiegu operacyjnym.

Ta krótka charakterystyka ćwiczeń pleoptyczno–ortoptycznych powinna przybliżyć możliwości dzisiejszej ortoptyki. Aby obraz ten był pełen należy jeszcze zwrócić uwagę na kilka ważnych aspektów.

Prowadzone ćwiczenia, a zwłaszcza te pleoptyczne muszą być przeprowadzane po dobraniu prawidłowej korekcji okularowej. Jest to element niezbędny, aby ćwiczenia takie mogły przynieść efekt. Równie ważne jest przeprowadzanie takich ćwiczeń regularnie, najlepiej zgrupowanych w serie. Czas ćwiczeń należy dobrać do wieku i możliwości koncentracji pacjenta. Uzupełnieniem ćwiczeń w gabinecie muszą być ćwiczenia w domu, przeprowadzane pod kontrolą rodziców.

Ćwiczenia ortoptyczne a pomiary i kontrola postępów

Ćwiczenia ortoptyczne wymagają bardzo dokładnych pomiarów ustawienia oczu, stanu widzenia obuocznego i zakresu fuzji. Badania takie powinny być przeprowadzane nie tylko przed rozpoczęciem i po zakończeniu serii ćwiczeń, ale także w czasie jej trwania, aby na bieżąco modyfikować stosowane ćwiczenia. Uwagę należy zwrócić zwłaszcza na komponentę pionową, która może się ujawnić w czasie ćwiczeń. Taki przypadek wymaga konsultacji z prowadzącym lekarzem strabologiem w celu ustalenia dalszego postępowania. Również pacjenci z mikrostrabizmem muszą być dokładnie zdiagnozowani, ponieważ ćwiczenia w ich przypadku mogą nie przynieść spodziewanych rezultatów.

Systematyczne ćwiczenia ortoptyczne

Należy również zwrócić uwagę na ćwiczenia przeprowadzane u pacjentów z nieprawidłową korespondencją siatkówkową. Ćwiczenia takie przeprowadzane bardzo długo w nieprawidłowym kącie uniemożliwiają przywrócenie prawidłowej korespondencji po ewentualnym zabiegu operacyjnym.

Podsumowując, należy jeszcze raz podkreślić konieczność bliskiej współpracy lekarza strabologa, ortoptysty i pacjenta. Ćwiczymy zez systematyczne, opierając się na pełnej i dokładnej diagnostyce. Należy również uczulić pacjenta lub jego rodziców na konieczność kontynuacji ćwiczeń w domu. Pamiętać należy także, że ćwiczenia są tylko jedną z metod leczenia zeza, których zlecenie powinno być dokładnie przeanalizowane w kontekście całego procesu leczenia.”

Mam nadzieję, że trochę usystematyzowałam wiedzę na temat znaczenia ćwiczeń w procesie leczenia.